Eğlenceli Tıp Sözlüğü 2

[Usta]

Galenik Galen (yunanlı hekim ve öğretmen) zamanından kalan yöntemlerle elde edilen ilaçlar.
Gangren Dokuların kan dolaşımının ileri derecede bozulması sebebiyle hayatiyetini kaybetmesi hali. Oksijensiz ortamda yaşayabilen ve doku hasarı ile beraber gaz cıkışına sebep olan bakterilerin yaptığı şekline de gazlı gangren denir.

Gargara
Tedavi, hijyen ya da mekanik amaçlı olarak bir sıvıyı geniz ve yutak bölgesine doğru sevkedecek ve burada hareket ettirecek şekilde yapılan uygulama.

Gastrit
Akut ya da müzmin olabilen mide yangılarının genel ismi.

Hekimler için cankurtaran teşhislerden birisidir.. Uçana, kaçana ya da kapının önünden geçene gastrit tanısı koysanız boşa gitmez... hatta uyarına gelirse başka sebeplerle hekime gelmiş hastayı senin "ekşimen, yanman, geğirmen yok mu kardeşim? hah işte bal gibi gastrit olmuşsun" deyip salevatlamak dahi mümkündür... Başka bir ilginç durum eski doktorların buna mide nezlesi demesidir.. Bununla da pek alakası olduğu söylenemez...
Yine gastrit ya da bahsi ileride geçecek olan ülser halk arasında tedavi çeşitliliği açısından basur ve bel fıtığı ile yarışır... Ballı ısırgan tohumundan kantaron otuna, kudret narı ile zeytinyağından polene kadar birçok şifalı yöntem denenmektedir. Vakıa dürüst olalım doktora gitmek ile bunları uygulamak arasında iyileşme açısından ciddi fark var mıdır o da belli değildir...
Arifim gastritin bir diğer faydası da hekimlere rapor düzenlemede yaptığı yardımdır... Akut gastrit deyip bir gün ile yirmi gun arasi rapor dayarsin kimsenin gıkı çıkmaz...
Gastroenterit Öncelikle ishalle kendini gösteren, kusmanın da eşlik edebildiği mide barsak yangısı.
Gastroenteroloji Mide barsak sistemi ve bu sistemle bağlantılı olan karaciğer, safra kesesi, pankreas ve safra yollarının hastalıkları ile alakalı iç hastalıkları alt dalı.

Gastroskopi
Bükülebilir fiberoptik sistemler vasıtasıyla midenin incelenmesi işlemi. Yemek borusu, mide ve oniki parmak barsağı aynı anda incelenir ancak isimlendirmede gastroskopi kullanılır.
Hekime faydası, erken teşhisteki yardımı tartışılmaz olan bu yöntemi vatandaşın adlandırma şekilleri ilginçtir... En çok kullanılan "mideme hortum saldılar" lafıdır... Bir diğeri "boruyla mideme baktılar" şeklinde anlatılanıdır... "Hortuma girdim", "mideme ışık sarkıttılar" (ki bu doğrudur ) da diğer ifade şekilleridir..
Gavaj
mide ya da barsağa konan tüb vasıtası ile zorlu besleme.
Gebelik Ceninin dış çevreye uyum sağlayacak büyüklüğe kadar ana rahminde taşınması. Eşey hücrelerinin tüpler içinde birşelmesi yani döllenme ile başlar, dölütün rahim iç yüzüne yuvalanması ile devam eder ve miada ulaştığında doğum olayı ile sonlanır.
Gebelik testleri
Gebelikte kanda ve idrarda bulunan "Human Chorionic Gonadotropin" (HCG) hormonunun tesbiti esasina dayanan testlerdir. Kişilerin kendi başlarına uygulayabildikleri idrar testleri çok yaygın kullanılmakla beraber kanda HCG düzeyine bakılarak karar verilmesi günümüzde en yaygın ve güvenilir metoddur.
Fare, kurbağa ve tavşanlar üzerinden yapılan gebelik testleri inatla tıp fakültesi öğrencisi insan yavrularına öğretilmektedir.. Tarihi önemleri olmasına bir sözümüz yok ama nedense her lüzumsuz bilgiyi soğurup lüzumlu olanı unutmakta usta olan tıbbiye öğrencisi bu evlatlar hayatları boyunca kullanmayacakları gebelik testlerini öğreniverirler...Bunlardan ilk öğrendiğim Galli-Mannini testi olup erkek kurbağanın sırtındaki lenf gangliyonlarına gebe olduğu düşünülenin idrarının zerkedilmesi esasına dayanır... İdrar zerkinden 30 dakika, 2, 6 ve 12 saat sonra kurbağada sperm yapımının uyarılıp uyarılmadığına bakılır... Bu yine kolay yöntem bir de yine asla unutmayacağımız Ascheim-Zondek testini dinleyin.. Burada dişi farenin karın boşluğuna gebe idrarı verilir ve 100 saat sonra yumurtalıklarında corpus luteum denilen cisimcik görülürse kadın hamiledir... Geri dönüp bakınca fareye yazık olması ayrı konu hem doktora hem de 100 saat bekleyen çifte de yazık.. Haydi seri halde fare testi yaptırıldığını düşünelim yani testi yapanın kafayı sıyırması işten değil... Bir de idrar zerkedilen farenin 90. saatte başka sebeple öldüğünü hayal edin şimdi , bekleyen çifte "valla sizin fare öldü, bir kez daha idrar verip 100 saat daha bekleyeceksiniz" demenin gerginliği intihara sürükler...

Geğirme
mide barsak sisteminde özellikle de midede toplanan gazın ağızdan gürültülü bir şekilde çıkartılması.
Toplum içinde bunu yapanlara samimi iseniz "oha" ya da "Çüş" denir... Samimi değilseniz "ben sana ayar oldum" şeklinde pis pis bakılır... Yaşınız ileri ve geğiren de daha genç ise "cik cik cik" şeklinde ses çıkartılır... Bunları geçelim de birisi aksırdığında yüzünüze tükürük tanecikleri gelir siz yine de mutlu memnun "çok yaşa/sen de gör" muhabbeti yaparsınız... bulaşmayan etmeyen geğirtiye bu hıncınız nedir?

Geniz eti Boğazdaki lenf halkasında yer alan ve geniz kısmında büyümesi ile soluk almayı engelleyebilen yumuşak doku.
Geriatri
Yaşlılık devresi ve bu dönemde vücutta meydana gelen değişikliklerin ve hastalıkların tedavisi ile alakalı tıp dalı.
Az bilinen ya da kamudan gizlenen bir gerçek geriatri servislerinde yatan kadın sayısının azlığıdır... Şuuru yerinde olan bir kadın yaşı ne olursa olsun zor kullanılmaksızın bu servislere yatırılamaz...
Gırtlak Üst solunum yollarında temel işlevi ses çıkartmak olan organ.
Gilbert hastalığı Hayatı tehdit etmeyen, karaciğerdeki bir enzim yetersizliğine bağlı hafif bir sarılık türü..
Glokom Göz içi basıncının artması ile kendini gösteren ve neticede görme kaybına sebep olan bir grup hastalık.
Glukoz Kanda bulunan ve çeşitli düzenleme mekanizmalarıyla belli seviyede tutulan altı karbonlu bir şeker.
Göbek
Rahim içi hayatta anne-cenin ilişkisini sağlayan göbek kordonunun giriş noktası olan ve doğum sonrası fonksiyon görmeyen genellikle çukur olarak beliren kısım. Karın duvarının en zayıf noktalarından olması göbek fıtıklarının oluşum mekanizmasında önemlidir.

Eh göbek fıtığı deyince de cerrahlar tarafından gelir kaynağı olarak göbeğin önemi ortaya çıkar... Hele de nüks fıtık dediğimiz tekrarlayan fıtıklar cerrah ahalisini pek sevindirir..
Milletimiz de göbek ile alakalı deyimleri pek sever... En başta göbeği düşmek, göbeğinden bağlı olmak ve göbeği çatlamak deyimleri sayılabilir... (teşekkurler Vahşi)
Karnın belli bölgesinde ağrı olanlara senin göbeğin düşmüş deyip başparmakla faydası kendinden menkul bazı bastırma hareketleri yapılması da adet olmuştur.. Yandığım nokta doktorunun adını ve adresini bilmeyen bir çok vatandaşım karşı mahallenin göbek kaldıran mahir ablasını ezbere bilip her karnı ağrıyanı ona ,,,,,,,,,,,,ürmesidir... Malumunuz karın ağrılarının apandisit, barsak tıkanması, ülser, safra kesesi iltihabı ve başka birçok sebebi olabildiğinden birçok hasta göbek nahiyesine sertçe bastırılan bir başparmaktan faide görmemektedir...(ya Arifim pek mi Osmanlıca kullandık?)

Göğüs
Karın ile boyun arasında kalan, içinde akciğerler, kalp, soluk ve yemek boruları gibi organları barındıran gövdenin üst bölümü.
Tabii böyle bir tıbbi tanım göğüs deyince zıplayan ülkem erkeğini mutlu etmekten çok uzak.. Bunu biliyorum ama heyhat ansiklopediler böyle yazıyor.
Göz
Bkz. Beş duyu.
Görme organı.
Grip
Zaman zaman salgınlar yapabilen ateşli virütik bir hastalık.
Burada hatırladığım 1992 senesindeki grip salgını.. Gece nöbeti tuttuğum zamanlar.. Her nöbette sabahlara kadar hasta bakıyorum..Ertesi gün ayakta uyuyarak bir o kadar daha hasta bakmaktayım... Kime ne reçete yazdım ne söyledim hepsi hafızamdan silinip gitmiş.. Ama hatırladığım birşey o senenin ocak-şubat aylarında kazandığım para ile kendime bir araba aldığım... Yani grip salgınları ille de kötü değildir... Öldürücü olmadıktan sonra çalışanlara işlerine 4-5 gün ara verme, doktorlara da beklemedikleri paralar kazanma fırsatını verdiklerinde iyi bile sayılabilirler.

Guatr
Boyun ön yüzünde gırtlak ile arka yüzü komşu olan ve vücudun metabolik dengesinde önemli rol oynayan tiroid bezinin her türlü büyümesi.
Teşhisi ve tedavisinde akraba ve komşuların da ciddi müdahalelerde bulunduğu bir hastalıktır... Öncelikle ülkemizde sık görülür ve hanımlar arasında yaygındır... Böyle olması da üzerinde konuşulacak bir mevzu olmasının garantisidir... İsimlendirmede aksanlar rol oynar ve guatr diyebilen nadir olup govatura, govatra, kuatra, kuvatur gibi isimlendirilmesi sıktır.. Boyun ön yüzünde hafif bir şişlik, hafif bir el titremesi, az bir gerginlik hali çevredekiler tarfından " aman gülüm sende guatara olmasın" denilerek kişinin doktora yollanmasına sebep olur ki biz hekimler için bulunmaz nimettir..
Gut
Ürik asit metabolizmasının bozulması ile bu maddenin kanda yükselmesi neticesinde ortaya çıkan ve başta eklemler ve böbreği etkileyen sistemik bir hastalık. Ayak başparmağını tutması tipik olup antiromatizmal ilaçların kullanılması ve kandaki urik asit seviyesini düşürücü tedbirler genellikle işe yarar.
Kandaki ürik asit seviyesini yükseltenler başta et ve kırmızı şarap olduğundan bu hastalık yüzyıllarca zengin hastalığı, ya da ileri gidelim tüccar hastalığı olarak bilinmiş... Eh insan cinsinin erkek kısmı da etsever olduğundan erkek hastalığı olarak kabul edilmiş... Tarihi romanlarda göbekli, yanaklarından kan damlayan ve az topallayarak yürüyen bir tüccar tarifi görürseniz bilin ki gut hastasıdır.. (fikir: wahşi)

Hafıza
Geçmişteki bir duyum ya da fikrin saklanması.
Burada sözümüz yine cinsi latife olacak ama, anlayamadığım nokta olumsuz şeylerin hatırlanmasının ne kadar kolay olduğudur...Kadın hafızalarında öyle ilginç bir nokta vardır ki rutine binen güzellikler asla hatırlanmaz da rutin dışı bir negatiflik asla unutulmaz... Erkek hafızası ise fazlaca ayırım yapmadan herşeyi silmek eğiliminde olduğundan üzerinde konuşulacak pek bir şey yoktur... (espri: wahşi)
Bir de aklıma geliveren Türk sinemasının birkaç on sene boyunca birçok dramda ani hafıza kayıplarını ve kafa travmalarıyla hafızanın yerine gelmesini kullanmasıdır...
Halkımın Teşhisleri
Bunu aklıma getiren hesapçı ya çok çok teşekkürler... Tabii ya bir de vatandaşın koyduğu teşhisler var... Çok da eğlenceli... Haydi Başlayalım..
Mayasıl: Mantar ve kaşıntıların, ilaveten pişiklerin ortak ismi... Boyundan aşağı her hangi bir yerinizde kaşıntı olduğunda mahallenizin teyzelerinin ilk söyleyeceği şey.. Ve tabii yurdumun birçok yerinde basur niyetine mayasır dendiğini de araya sıkıştıralım... (hesapçı)
Damar damar üstüne binmesi: Bu teşhis de önce hekimler tarafından vatandaşa söylenmiş, burkulma, kas spazmı ya da gerilmeyi ifade etmekte kullanılmıştır.. Sonraki yıllarda teşhis kontrolden çıkmış herkes birbirine sende damar damar üstüne binmiş muhabbeti yapmıştır...
Göbek düşmesi: Abi daha ne diyim.. Böyle de birşey var ve parmakla ovulunca yerine geliyor...
Halüsinasyon (Sanrı) Duyu organlarından herhangi birisini uyaran bir nesne yahut uyarıcı olmaksızın alınan hissin varlığına samimi olarak inanma hali. Beş duyunun herhangi biriyle ilgili olabilseler de en fazla görsel ve işitsel sanrılara rastlanır. Akıl hastalıkları seyrinde ve madde kullanımında görülmesi mutaddır.
Havale
Ani başlayan, birkaç saniyeden birkaç dakikaya kadar süresi değişebilen şuur kaybı, soluk almada zorluk, kasılma ve çırpınmalarla seyreden nöbet. Konvulsiyon.
Havale dendiğinde ilk akla gelen çocukluk çağı ateşli hastalıklarında görülen ve febril konvulsiyon adı verilen nöbetler akla gelir...Benim saflığım böyle ağır hastalıklarda yardım kuruluşlarının hasta çocuğun ailesine para gönderdiğini, bunun için havale geldi dendiğini zannetmemdir... Bu inancımda annemin havale geçiren komşu çocuklarından bahsettiğinde "verme yarabbi" seklinde dua etmesi de rol oynar... Ben bu şekilde dua etmeyi de "aman çocuğum ağır hasta olmasın da gelecek para eksik olsun" şeklinde yorumlardım... Çocukluk işte...


Hazım Bkz. Sindirim.

Hekim
İnsanların sağlığını koruyacak ya da hastalıklarını tedavi edecek çalışmaları sanat edinen kişi. Tabip.
Hani doktor denmesine bir lafım yok ama doğru olan doktoranın bir akademik kariyer olduğudur... Tıp doktoru demek bir nebze doğru olabilir...
Tarih şarlatanlarla hekimlerin bitmeyen mücadelesine sahne olmuş ve olmaktadır... Günümüzde dikkat edilmesi gereken önemli bir konu Tıbbiye diplomalı şarlatan sayısının fazlalığıdır... Bilinmesi gereken şudur: şarlatanlar her zaman için hekimlerden daha fazla hasta tedavi ederler veya daha az iddialı bir tabirle daha fazla hastayı memnun ederler.. Kullandıkları yöntemleri irdelememek kaydı ile bu pek de fena birşey olmayabilir...Güzel ülkem insanının şarlatana rağbetini gördükçe, gazetelerin sıhhi sayfalarında yüzlerinde plastik gülüşleri ile gözlerimize bakan sahtekarlara rastladıkça "beter olun" hissi ile dolup kenara çekilmek göze kötü gözükmemektedir...

Helikobakter Pilori (helicobacter pylori)
Helicobacter pylori midenin yüzeysek sümüksü tabakası ile mide epiteli arasına yerleşerek yaşamını sürdüren kıvrık veya spiral şekilli bir bakteridir. Duedonal ülserlerin % 90'ı, mide ülserlerinin % 80'ninden sorumludur.
Bir çok bilmiş hasta problemi de helikobakter üzerinedir...İyi anlatılmayan ya da abartılan konu insanımızın çok ilgisini çekmiş ve bilcümle ahali HP peşine düşmüştür... Birçoğu da midesinde helikopter çıktığını ifade ile doktora gelmektedirler.Tabii ki konuyu önemli gelir kaynaklarımızdan olduğu için küçük görecek değiliz... Lakin eşe dosta midenizde helikopter çıktı diye fazla üzülmeyin dediğimiz de bir gerçektir..

Hemanjiyom Kan damarlarının düzensiz şekilde birikiminden oluşan iyi huylu tümör. Damar yumağı.
Hematoloji Kan ve kan yapım organları ve bunlara bağlı dokuların hastalıkları ile ilgili tıp dalı.
Hemeroid
Bkz. Basur.

Hemipleji Bkz. İnme.

Hemofili Kanın pıhtılaşma mekanizmasında çalışan faktörlerden bazılarının eksikliği ile giden kalıtsal kanama egilimi hastalığı. Temel özelliği gecikmiş, uzayan kanamalardır. X kromozomuna bağlı geçtiği için kadınlar taşıyıcı erkekler hasta olurlar.
Hemoglobin Kırmızı kan hücrelerinde bulunan, kanın oksijen taşıma işini yapan demir içeren kırmızı bileşik. Temel işi oksijen taşımak olmakla beraber karbondioksit iletiminde de rol alır.
Hemşire Kızkardeş. Hasta, yaralı ve muhtaç bakımında ve tedavisinde rol üstlenen sağlık personeli.

Hepatit
Karaciğerin çeşitli sebeplerle olabilen iltihabı. En fazla görülen şekli virüslerle olanıdır. Viral hepatitler A harfinden başlayarak sırasıyla B,C,D,E,G,H gibi harflerle simgelenir. Kimyasal ajanlardan en fazla hepatit yapan alkol olup, ayrıca karbontetraklorür ve mantarlar da hepatit yapar.
Hepatitlerin, özellikle de B ve C tipi hepatitin medyatik olmasıyla beraber poliklinik hizmeti veren iç hastalıkları, enfeksiyon hastalıkları, aile hekimliği uzmanlarının ve bilcümle birincil sağlık hizmeti veren hekimlerin pösteki sayma dönemi başlamıştır...
Hepatit konusunda da diğer birçok konuda olduğu gibi hastanın ya hakiki bilgili ya da cahil olması tercih sebebidir... Yarım bilgili ve medya doldurulmuşu hastaya laf anlatmak göbek çatlatan bir iş olup hekimi cidden yaralamaktadır... Yapılan testlerin neden bu kadar pahalı olduğu üzerinde fikir yürüterek başlanan bu süreç testlerin açıklamalarının yapılamaması, bulaştırıcılığın anlatılamaması şeklinde sürer gider ve daha sonraki günlerde anlatılanı anlayamayan hastanın ailesinden gelen bilgi isteğı dolu tacizlerle sürer gider... Halbuki konunun cahili hastaya "güzelim senin kanında mikrop var, kimseye kan verme, aileni aşılat, cinsel ilişkiye kaputsuz girme, girdirtme " demek yeter de artar.. O görev bilinciyle dolu olarak sözlerinizi yorumsuz dinler... Denilenleri eksiksiz yapar.. Sorular sorun olmaz..
Gelelim bir de halk arasında inatla devam eden bazı hepatit tedavilerine...Özellikle alın bölgesine iki kaşın arasına jilet vurup kan akıtarak nasıl tedavi olunduğunu halen anlamamış hallerdeyim.. Bu işi yapan çok bilen ablalar acaba aynı jileti mi kullanıyorlar yoksa steril davranıp her hastaya ayrı jilet mi açıyorlar...Bu da muamma.. Kola sarı ip bağlayarak sarılık tedavisi de bir başka seminer konusudur ki hiç girmeyelim... (bilgi: wahşi)

Herpes simpleks
Dudak uçuğu ve genital bölgede enfeksiyona sebep olan virüs. (HSV) Tip-I dudak uçuğuna sebep olurken, Tip-II genital bölge herpesinden sorumludur.
Genital herpes bir deyimin doğmasına sebep olmuş bir enfeksiyondur...İnsanların yanlız kalmaktan delice korktuğu şu günlerde çabuk oluşan samimiyetler yatakta bitmiyorsa taraflardan birinin genital herpesinin olduğu düşünülebilir... Benzeri şekilde her türlü konuya girip te belli konulara giremeyenler için "herpes simpleks kompleksi" denebilmektedir... (espri: wahşi)

Heteroseksüel
Karşıt cinse ilgi duyan.
Efendim dünyadaki değişmelerin en fazla etkilediği kesim heteroseksüel insanlardır... Öyle ki son zamanlarda medyanın gazı ve dahi insanların da giderek daha renkli şahsiyetlere ilgi duymalarıyla heteroseksüel sıfatı hakaret babında kullanılır hale gelmiştir... Özellikle para sıkıntısını aşmış, eğlence dünyasi ile içiçe olan insanlarda cinsel tercih ifade ederken sıkıcı, eğlencesiz, giyim zevki olmayan demek yerine düzcinsel terimi kullanılmaktadır.. Bu sebeple bu alemin düzcinselleri de az saç boyası, tırnak cilası, parmak uçlarına kadar gelen makarna desenli kazaklar ve hareketlerine yerleştirdikleri bir kırıtma ile "öyle de olur, böyle de olur" havası vermektedirler..


HIV AIDS e sebep olan "insan bağışıklık eksikliği" virüsü.
Himen (kızlık zarı) Kadın cinsel organının girişinde bulunan ve genellikle ilk ilişki ile özelliğini kaybeden mukoza-deri kıvrımı.
Hiperglisemi Kan şekerinin olması gereken değerlerin üzerine çıkması hali.

IQ
Zeka bölümü.
Orta bilmiş insanımızın en fazla kullandığı terimlerden biridir... Öncelikle kendisine yüksek zeka seviyesi biçen nice orta-alt zekalı insanlar arasında komik olmaya devam edegelir.. Bir çok anne baba da çocuklarının ilk kelimeleri, ilk cümleleri ve çizdiği eciş bücüş şekillerden dahi olduğu kanısına varıp IQ ölçtürme yollarına düşerler... Psikolog cemaatinin fazla bir şikayeti yoktur elbette...

İdrar
Böbrekler tarafından oluşturulan boşaltım sisteminin son ürünü olan sıvı.
İktidarsızlık
Bir kişinin ya da bir vücut bölümünün belirli bir hareket ya da işlevi yerine getirememesi. Güç kaybı. Yaygın kullanımda erkeğin cinsel ilişkiye hazır hale ulaşamaması.
Yukarıdaki tanımlamada da gördüğünüz gibi iktidarsızlık denildiğinde esas olan lafı dolaştırmaktır... Net olmayan tariflerle bir şeyler anlatmaya çalışan bir erkek hastanız varsa size muhtemelen sertleşme ya da cinsel istek kaybından söz etmeye çalışıyordur...Tecrübeli hekimler "akşam eve gittiğimde külçe gibi oluyorum", yahut "hiç keyfim yok, her yanım dökülüyor, erkenden uyumak istiyorum" ya da "hocam bana bir haller oldu neşesizim" cümlelerinin ardındaki mesajı alır gerekli soruları sorarlar... Benim sorma şeklim kişiye göre değişir... En sevdiğim "bu aralar cinsel performansınızda azalma var mı?" cümlesidir.. Performans lafı soruyu sevimli hale getirir... Zira performans dendiğinde kişinin yapabilirliğini tescillemiş olursunuz ve bundaki hafif bir azalma da delikanlıyı bozmaz..
Bir de konuyu çok daha farklı ve komplekse kapılmadan anlatan orta yaş üzeri erkekler vardır ki bunların tamama yakını dünyalığı iyi, komedi anlayışları yerinde, hafif tombulca ademlerdir... Sırayla geçelim : "Hocam hanımla kardeş olduk" , "emin olun doktor bey işemeye zor buluyorum, değil ki öteki iş" , "İnan olsun aylardır hareket yok, geçen sabah bir uyandım sertleşmiş, telaşla hanımı uyandırdım, ama o zamana bizimki yine elden gitti" ve benzer ifadeler... Bir de hiç unutmadığım 60 yaşlarında bir hastamın "Doktor beyciğim ne zamanki aseksüel oldum hayatın tadını aldım, şimdi kadınları canım kardeşim olarak görüyorum, hayatımın her anını daha güzel yaşıyorum" demesidir...Tabii arifim yoruma açık konular bunlar...


İlk yardım
Ani bir yaralanma ya da rahatsızlık karşısında hekimin ilk müdahalesine kadar yapılması gereken işler.
Bir çok üzerine üzerine vazife olmayan işte olduğu gibi ilkyardım konusunda da memleketimin insanı derin bilgi ve beceriye sahipt.r.. Pardon derin bilgi olmaksızın beceriye sahiptir.. Bu becerinin sınırları biran önce tetanoz olsun diye yaraya at pisliği basmaktan, enkazdan kişiyi boynundan tutup çekerek çıkartmaya kadar uzanır... Sözüm aklı başında okura: hekim gelene kadar abi hadi şu işin ucundan tutalım diyene "aman dokunma" derseniz hem siz rahat edersiniz hem de kazazedenin hayatının kurtulma ihtimali artar..

İllüzyon
Görsel uyarıların yanlış algılanması. Yanılsama.
Espriyi yapmazsam ölürüm...İlluzyonun babası makyaj ve giyim kuşam ile olandır... Bu konuda en çok söylenen de levis 501 kot içinde güzel duranın aslında güzel olmadığı, olayın bir kot illüzyonu olduğudur.. Detay mı? Bozar bizi arifim (fikir:wahşi)

İmpetigo
A grubu streptokok denilen mikroorganizmalar tarafından oluşturulan cilt iltihabı.

İnfeksiyon
Vücut dokularının mikroorganizmalar tarafından işgali ve bu sebeple oluşan rahatsızlıklar. İnfeksiyonlar tamamen belirtisiz olabildiği gibi hayatı tehdit edici düzeyde de olabilirler.
İnme Bir beden yarısının tam felci. Hemipleji.
İnseminasyon
Spermlerin direkt olarak rahim içine aktarılması.
Erkek: İnan olsun süper bir şey bu... Yorgunluk yok, gayret ve zahmet yok...
Kadın: İyi diyorsun da ben ne anladım bu işten...

İnsomnia Uyuyabilme yetenegini kaybetmek.


İmmünoloji
Bağışıklık bilimi. Vücudun kendinden olanı olmayandan ayırması ve yabancı olana verdiği cevabı inceleyen bilim dalı.
İnsülin Pankreasın beta hücrelerinden salgılanan ve kan şekerinin düzeyini ayarlamada en büyük rolü oynayan hormon.
İntaniye İç hastalıklarının infeksiyon hastalıkları ile alakalı bölümü.

İntihar
Kendi yaşamına son verme.
Daha veciz bir ifade ile kendisinden başkalarını kurtarma.. (espri: wahşi)


İridoloji
Gözün rengini veren iris tabakasındaki değişiklikleri inceleyerek tanıya varma.
Bir eski türkü vardır "özbek, türkmen, tatar, kırgız..bunlar bir soydur" diye başlayan... Hani birlik ve beraberlikte irki yakınlıkların önemini gösteren... Benim de iridoloji deyince aklıma nedense bu türkünün değiştirilmiş hali geliyor..."akupunktur, biyo enerji, kinesioloji, iridoloji...bunlar bir soydur" diye söylenmeye başlıyorum... Devamında da bu konuda pratiği olanlardan ve kendince halka faydalı olmaya çalışanlardan özürler diliyorum... Sonra da "auram var bu ellerde ..aman da çakralarım açıldı" diyerek ortamdan uzaklaşıyorum...
İris Gözün rengini veren tabaka.
İshal Sık ve cıvık dışkılama.
İskelet Kemik ve kıkırdaklardan meydana gelen vücut çatısı.
Jamais-vu
Görmedim bilmiyorum manasına gelen ve psikiyatrik rahatsızlıklarda görülen daha önceden bildiği birşeyi reddetme hali.
Deja-vu halinin tam tersi... Borçlulara bu da tavsiye edilir... Bir de aldatılanların bu yöntem ile rahatladıkları ifade edilir...
Jinekofobi
Bazı erkeklerin kadınların yanında duramaması hali.
Emin olun sözlük için konulacak kelimeleri seçmede çok zorlandım.. Malum bütün tıbbi terimleri koymak akıllıca olmazdı... Birkaç kelime koyup yayına geçmek de şanımıza yakışmazdı... Ancak bu kelimeyi gördüğümde hiç tereddüt etmedim.. önce "bu ne abi yaaa?" dediğimi farkettim ve sonra hemen sözlük kelime listesine koydum...
Jinekoloji
Kadın üreme organlarının hastalıkları ile ilgilenen tıp dalı.

Jinekomasti
Erkekte memelerin birisi ya da ikisinin birden aşırı büyümesi.
Delikanlı tabiattaki erkeği ciddi ciddi bozan bir durumdur... Plaja gidemezsin, askerlik hizmetinde laf edenin haddi hesabı olmaz, omuzları öne doğru çıkartıp memeleri içeri çekersin... Travestiler tarafından da kıskançlıkla süzülürsün..
Kabakulak
Tükürük bezlerine yerleşen bir özel virüs tarafından yapılan hastalık.

Kabızlık
Dışkının kıvamında sertleşme ile beraber sıklığında da azalma olması. Zor dışkılama. Peklik.
Kabızın çeşitlerini inceleyecek olursak: ilk aklımıza gelen barsak kabzıdır ki mülayemet veren sinameki gibi bitkilerle ya da hazık bir hekimin verdiği çeşitli ilaçlarla çözülmesi mutaddır... Zihinsel kabzın çözülmesi ise pek güçtür... Halk arasında "jetonu düşmez" şeklinde veciz ifade bulan bu durum kişilerde idrak yollarının tıkanıklığında görülür... Dış belirtileri bön bakışlar, omuzları belli belirsiz oynatma ve avuç içlerini anlatana dogru çevirip öylece durma şeklinde özetlenebilir... Anlayış kabzı böyle; bir de izah ile alakalı kabz vardır ki adem her şeyi gayetle iyi anlamıştır ama anlatmaya çalışsa da becerememektedir... Böylelerine "bari kekeme olaydın da biz de beklemeye razı olaydık" şeklinde latif ifadelerle takılmak adettir... (espri ve osmanlıca yardım: sadullah abi)

Kadavra
Ceset. Anatomik inceleme için kullanılan cansız insan vücudu.

Kalp
Yürek. Büyük ve küçük kan dolaşımının pompası olan adale.
Tıp kitaplarından daha fazla edebi eserlerde sözedilen tek organ... Detayını her yerde bulmak mümkün... Kalpsiz den başlayan bu terane, taş kalpli ile devam eder ve kalbinde bana yer yokmuş üzgünüm ile sonlara gelir...

Kalp krizi
Enfarktüs. Kalp adalesini besleyen koroner damarlardan birinin ani olarak yetersiz hale gelmesi ile kalp kasının bir bölümünün ölmesi.

Kalp pili (Bkz. Pace-maker) -

Kalp yetersizliği Kalbin doku ve organların ihtiyacına yetecek kadar kan pompalayamaması hali.

Kamburluk
Sırt omurlarının dışa doğru çıkıntı yapması ile oluşan ortopedik kusur.

Kan
Damarları dolduran işlevsel sıvı.
Milletçe önemsediğimiz, damarlarımızda dolaşmasından gurur duyduğumuz özel sıvı... Bizi biz yapan şey... Zaman içinde insan damarlarında asil kan dolaşmasının fazlaca önemi olmadığını duyumsuyor... Elbette ki başka kan gezeceğine milletimin kanı dolaşsın.. Buna bir sözümüz yok... Lakin insani özelliklerin, nezaketin, saygının tamamının yerine geçmiyor maalesef... (amma politik konuştuk arifim ya)
Bir başka konumuz da karşısındakini kansızlıkla itham etmenin ülkemizdeki yaygınlığıdır... Hoşuna gitmeyen bir hareketini gördüğün ademi kansız diyerek itham edersin... Kıpırdayacak yer bırakmazsın...

Kan grupları
Kırmızı kan hücrelerinin üzerlerinde taşıdıkları antijenlere göre ayrımı.

Kanser
Bir hücre grubunun vücudun kontrol mekanizmaları dışında ve vücut aleyhine geri dönüşümsüz çoğalması hali.

Kansızlık
Bkz. Anemi.

Karaciğer
Karın boşluğunun sağ üst kısmında bulunan, çok önemli fonksiyonları olan, kitle olarak vücudun en büyük organı.

Kardiyoloji
Kalbin ve vücuttaki damarların, anatomi, fizyoloji ve patolojisini konu edinen bilim dalı.

Kaşeksi
Organik ya da psikolojik sebeplerle olabilen aşırı kilo kaybı. Bir deri-bir kemik tabir edilen hal.
Bulimik mankenlerin ilave dertlerle psikolojileri iyice bozulduktan sonra aldıkları hal..

Kaşıntı
Derideki serbest sinir uçlarının değişik nedenlerle uyarılmasına bağlı ortaya çıkan ve kişiyi o bölgeye fizik güç uygulamaya iten rahatsız edici his.
Gördüğünüz gibi tanım çok açık, fizik güç uygulamaya iten rahatsız edici his deniyor... Yani dövdüğünüz kişi için de "ama kendi kaşındı abi" demeniz gayet mantıklı...Kaşıntının nahoş his olmasının yanında çok keyifli hatta orgazma yakın tatmin duygusu veren bir şey olduğu da söylenebilir.. Bunun detayı ise ancak bilenler tarafından yapılır... Kaşınan yeri kaşıdıkça kaşıntınız artar sözünün doğruluğu da tartışmalıdır...

Katarakt
Göz merceğinin saydamlığını kaybetmesi.
İlk aklıma gelen çocukluk zamanımızda katarakt ameliyatı oldu denen yaşlıları bardak dibi gözlüklerle eve dönmesi ve birkaç hafta birilerinin koluna girerek evden çıkabilmeleriydi... Bu amca ya da teyzeler daha sonraki hayatlarında gözlerini diktikleri çocukları ister istemez korkutan kişilikler olarak göze çarparlardı... İlerleyen zamanla beraber göz içi lens uygulamaları ön plana çıktı da şimdilerde kimin katarakt ameliyatı olduğunu seçmek mümkün olmuyor... Bunu söylemezsem de olmaz, katarakt insanların tamama yakınında bir şekilde ortaya çıktığından göz hastalıkları uzmanlarının en önemli ekmek kapısıdır..

Kateter
Vücut boşluklarına sıvı vermek ya da almak amacı ile kullanılan özel hazırlanmış borucuklar.
Keloid Yaralanan ya da kesilen bir cilt bölümünün iyileşirken beklenenden fazla ve kalın iz kalarak kaynaması. Kötü iyileşme.

Kemik
İskeleti meydana getiren ve eklemlerle birbirleriyle ilişkilenen katı yapılı cisimlerin her biri.
Kemoterapi Vücudu hastalandıran mikroorganizmalarin ve kanser hücrelerinin ilaçla tedavi edilme yöntemi. Genel kullanımda kemoterapi denilince kanser tedavisi akla gelir. Bakterilerin ilaçla tedavisi ise antibiyoterapi şeklinde adlandırılmıştır.

Kıkırdak
Sert fakat esnek olabilen bir çeşit bağ dokusu.

Kıl kurdu
Yuvarlak solucanlardan olan ve özellikle çocukluk çağında çok görülen bir parazit türü. Oksiyür.
Sabahın seher vaktinde sokağa ve o zamanlar her yerde çok olan boş arsalara oynamaya gidip akşam ezanı eve döndüğümüzden olsa gerek bizim nesilde kıl kurdu herkesin ortak derdiydi... Sevgili annelerimiz kakalarımızı gözden geçirir ve babaya durumu rapor eder, baba da ertesi akşama iğrenç ötesi tadı olan şuruplardan getirirdi... Sabah aç karnına içilen bu şuruplar pederşahi ailede ciddi baba baskısı sayesinde yutulurdu...

Kısırlık
Dişi ya da erkek cinse bağlı olabilen ve üreme yetisinin ortadan kalkmasını simgeleyen durum.

Kızamık
Ciltte kırmızı-kabarık lekeler, gözde sulanma, bazen de beraberinde üst solunum yolu enfeksiyonu belirtileri olan çok bulaşıcı bir çocukluk çağı hastalığı.

Kızamıkçık
Döküntülü bir virüs hastalığı. Kızamıktan daha hafif seyreden, çocuklarda zararsız sayılan ancak gebelerde anne karnındaki çocukta sakatlıklara sebep olabildiğinden dolayı tehlikeli addedilen döküntülü hastalık.

Kinin
Sıtma ilaçlarının en bilineni.

Kireçlenme
Artroz da denilen eklem dejenerasyonlarının genel adı. Ekleme komşu kemik yüzeylerinde kalsiyum tuzlarının yoğunluk artışı kireçlenme denmesindeki temel sebeptir.

Kist
Bir zar ile çevrili içi sıvı dolu oluşumlara verilen genel ad.

Kleptomani
Önüne geçilemeyen hırsızlık isteği.
İlk akla gelen güzel vatanımda neden bu illete duçar olanların fazla olduğu... Öyle ya bir şeyin başına gelende ya da hasbelkader bir musluğu açıp kapatması istenende hemen kleptomani gelişiveriyor... Bu ülkenin suyu ya da havasından mı bu hastalığın sıklığı bilinmez...

Kodein
Öksürük kesici özelliği de olan ve bağımlılık yapma riski taşıyan güçlü bir ağrı kesici.
Kodein, yakın zamana kadar bazı ilaçların içinde sınırlı miktarda bulunurdu... Özellikle öksürük ilaçlarını kullananlar bağımlı hale gelirler öksürmeseler de ceplerinde taşırlar ve hatta yeşil reçete ile satılanları değişik doktorlara yazdırıp yedeklerlerdi.. Devletimiz aldığı tedbirlerle bunun önüne geçti de kırk dereden su getirip kodeinli ilaç isteyenler kayboldu... Hatta anlatılan kodeinli öksürük ilacı bağımlılarının başka evlerde hemen banyoya gitme ihtiyacından bahsedip ecza dolabını karıştırması ve bulduğu tanıdık ilaçları çalması durumu da vardır.. (anı: wahşi)

Kodeks
İlaç ya da gıda formülasyonlarını gösteren resmi kitabin ismi.

Koitus
Cinsel birlesme.
Bunun manasını anlattığımda ilk tepki "abi adını bilmeden ne çok şey yapıyormuşuz" şeklinde oluyor... (espri:wahşi)

Kokain
Lokal uyuşturma özelliği sebebiyle önceleri tıpta kullanılmış olan bağımlılık yapıcı uyarıcı madde.
Zenginlerin keyif maddesi olarak da bilinen bu madde ile alakalı efsaneler çokçadır... özellikle kokain-seks ikilisi hakkında hikaye dinlemeyenimiz yok gibidir... Kimileri de bunun tamamen göreceli olduğunu söyleyip o kadar masraf ettikten sonra yapılacak her işin insana mecburi zevkli geleceğini söylemektedirler... Bilinen şey: sosyete tabir edilen iki dirhem bir çekirdek giyinip piyasa yapan, birbirlerinden çabuk sıkılan ama halkayı bozmamak için yine de aynı çevrede sevgili değiştiren, bugün sizdeyiz yarın da bize gideriz ekibinin bu maddeyi yakından tanıdığıdır... Muhtemelen ilaç olarak kullanıyorlardır günahlarını almayalım...

kolaycı hekim teşhisleri
Kansızlık kireçlenme asteni sinir gerginligi , diz kapağının boşluk yapması, karaciğer yağlanması aklınıza gelen her tür kolay ve cankurtaran teşhisi yazınız lütfen.Yayınlamayan ne olsun...
Sinir ucu iltihaplanması (Bilgehan yolladı)... Benim de yıllardır çözemediğim bir teşhistir ama cidden kullanışlı olduğunu söyleyebilirim... Diabetlisine, yaşlısına, yatalağına, zonalısına rahat rahat söylenebilir...

Kolera
Vibrio Cholera tarafından yapılan, aşırı sulu , ince barsak tipi ishallerle kendini belli eden ölümcül barsak hastalığı.

Koli Basili
Oksijene gerek duymadan yaşamını sürdürebilen, hastalandırıcılık özelliği düşük olmakla beraber insan dışkısında bulunduğundan su kirlilik ölçümlerinde önemli olan bakteri.
Şimdilerde pek duymuyoruz gençlik günlerimizde koli basili ölçümleri ve hangi sahilde ne bulunduğu pek bir önemliydi... Gündelik raporlar gazetelerde çıkar yetkililerden tedbir almaları istenirdi... Nerede bu devlet nidaları koli basili ölçümleri fazla çıkan plajlarda yankılanırdı... Arifim bir de bu nerede bu devlet muhabbetine de girelim... Embesil maddesine ek yaparız artık...

Kolit
Kalın barsak yangılarının genel adı.
Yediden yetmişe hekimler ve vatandaş tarafından tepe tepe kullanılmış bir teşhis... Karnı ağrıyandan aralıklı ishal olana, kabız olanlardan karında gurultu hissedene kadar her kime söyleseniz uyar... Koliti olduğu söylenen vatandaşım da her gittiği hekime muharip gazi nişanesi gibi benim kolitim var lafını söyler... Özellikle spastik kolon denilen durum varsa hekim de hastaya "gülüm senin kolitin sinirsel" dediyse bu çevredekilere "beni sinirlendirmeyin yoksa kolitim azar" şeklinde yansımaktadır..


Kolon
Kalınbağırsak. Sindirim borusunun özellikle su ve minerallerin emilimi ile vazifeli son kısmı.

Kolonoskopi
Anüsten girilerek fiberoptik bükülebilir sistemler vasıtasıyla kalınbağırsağın incelenmesi işlemi.
Bu da delikanlıya yakışmayan teşhis yöntemlerinden birisidir... Ülkemin erkek insanı bunu kabul edene kadar kırk dereden su getirir... Neyse son zamanlarda dormicum isimli ilaç sayesinde başlarına geleni hatırlamıyorlar da biraz rahat gibiyiz...

Koma
Dışarıdan yapılan şiddetli ağrılı uyaranlara dahi cevap verilemeyen şuur kaybı.
Komplikasyon Bir hastalık, rahatsızlık, tıbbi tedavi ya da operasyon gidişi esnasında ortaya çıkan ve ana tabloyu ağırlaştıran beklenmedik durum.

Kontakt lens
Gözün kornea tabakası önüne yerleştirilerek kırma kusurlarını düzeltmede kullanılan mercekler.
İnsanın en önemli özelliği gözleri ve bakışlarıdır, malumunuz... Renkli kontakt lenslerin kullanıma girmesinden ve zenne taifesi arasında yagın hal almasından sonra kimin nasıl baktığını anlayamaz olduk... Bugün kahverengi bakanlar ertesi gün yeşil yeşil bakmaya başladılar.. Yok itirazımız ama sadece şaşırtılmaya karşıyız...

Kornea
Gözün saydam tabakası.

Koroner
yoğun bakım
Kalp damar hastalıklarının seyrinde kalp krizi, ritim bozuklukları ve benzeri durumlarda hastanın kalp performansının yakından izlenmesine ve ani müdahale edilebilmesine olanak sağlayan ünite.
Abi bir de duygu durumundaki bozukluklar için yoğun bakım olsa... Perdeleri çekili bir oda, kafaya kadar çekilmiş bir yorgan, her daim bir şeyler isteyip istemediğini soran bir anne... Maksimum nazlanma ve terslenme hakkı verilse insana...Her yıl bir kez boyle bir yoğun bakım tedavisinden geçilse... (fikir: wahşi)

Kortizon
Böbreküstü bezlerinden salgılanan ve birçok önemli işlevi olan hormon. Sentetik olarak elde edilmiş hali tıpta yaygın kullanım bulmuştur. Bağışıklık sisteminin rol aldığı hastalıklarda kullanılması çok sıktır.
Kendisi de tedavide kullanan hekimler de öcü olarak gösterilir... Kimler tarafından: az bilen ve fakat sesi çok çıkan tıp ve medya ahalisi tarafından... Uzun dönem kortizonlu ilaçlar kullanması gereken ve etrafakiler tarafından vazgeçirilen birçok hasta hayatını bu insanlar yüzünden rahat yaşayamamaktadır... Ey ahali bilin ki kortizon içeren ilaçlar yerinde bullanıldığında hayat kurtarıcıdır bu biiir... Hekiminize güvenmiyorsanız lütfen başka verdiği ilaçları da almayın ve hekim değiştirin bu ikiii... Komşu semiha teyzenin lafına bakıp da iki haftalık kortizon kullanımıyla kemiklerinizin kurabiye olacağını zannetmeyin bu üüüüç...
Ve tabii lafım hekimlere, ne olursunuz verdiğiniz her ilacın günahını ve sevabını tartarak verdiğinizi hastalara anlatın... Yok bunu yapmayacaksanız dükkanı daha fazla açık tutmayın... kimse yorulmasın...

Köpek memesi
Koltukaltındaki ter bezlerinin iltihaplanarak şişmesi.

Körlük
Görme yetisinin kaybı.

Kramp
Bir kas ya da kas grubunda ani gelişen istemdışı ağrılı kasılma.

Kromozom
Hücre çekirdeğinde bulunan genetik informasyon taşıyan yapı.

Kuduz
Merkezi sinir sistemini etkileyen ve öldürücü olabilen, tüm memelilerde görülebilen bir virüs hastalığı.

Kulak
Bkz. Beş Duyu.

Kulunç
Eğlencelik olarak alınmış gayritıbbi terim.
Valla bunun ne olduğunu tam olarak kavrayabilmiş değilim. Lakin kulunç denildiğinde aklıma kürek kemikleri üzeri ve civarındaki kaslar geliyor... Bunlar sanırım cereyanda falan kaldıklarında kasılıyorlar ve kişi de "kulunçlarım azdı" moduna giriyor... Kulunc üzerinden gidilerek yapılan birçok işlem ve tanımlama da var... Birisi size kuranderde durma kulunçlarına dokunur diyebilir... Yahut sırtım ağrıyor dediğinizde "gel kocum senin kulunçlarını kütürdeteyim geçsin" diyerek belden yukarınıza sarılıp grekoromen güreşteki kle pozisyonu alabilir... Bir başka zamanda mahallenin yaşlısı bir teyze yanınızda yüzüstü uzanıp "yavrum kulunçlarımı parmağınla ez pek ağrıyorlar" diyebilir.. İşte buraya kadar yazdıklarımız dumur durumuna düşmemeniz için hizmet kabilindendir. Biline.


Kurdeşen Bkz. Ürtiker.

Kuvöz
Erken doğumlarda dış ortamda yaşayamayacak prematureye rahim ici hayata yakin bir ortam sağlayan alet.

Kürtaj
Kazıma. Yaygın kullanımda istenmeyen gebeliklerin rahim iç yüzünü kazıyarak sonlandırılması işlemi.